افتادگی رحم چیست و چه علائمی دارد؟

خانم ها ممکن است با افزایش سن و علل دیگر دچار درجاتی از افتادگی هایی در ناحیه لگنی شوند که می تواند شامل رحم و مثانه شود. افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که رحم به سمت پایین می‌افتد و به ناحیه واژن فشار می‌آورد.این بیماری همراه خود معمولا بی اختیاری های ادراری را نیز به دنبال داشته باشند اما تمام افتادگی های دستگاه تناسلی و ادراری همراه با بی اختیاری های ادراری نیستند. افتادگی رحم خود را به شکل لمس یا خروج توده از واژن نشان می دهد. یعنی خانم ممکن است حس کند یک توده ای هنگام ایستادن و یا زور زدن از بدنش خارج می شود. شاید برای شما سوال پیش بیاید که افتادگی رحم چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟ علامت شایع افتادگی رحم چیست؟ آیا افتادگی رحم درمان می شود؟ در ادامه مقاله با ما همراه شوید تا پاسخ پرسش های خود را پیدا کنید.

افتادگی رحم چیست؟

رحم خانم ها در بخش انتهایی واژن و در داخل لگن قرار گرفته است و توسط عضلات این ناحیه مورد حفاظت قرار گرفته است. در صورتی که عضلات این ناحیه دچار شل شدگی و ضعف شوند، به این عارضه افتادگی رحم یا پرولاپس گفته می شود. عواملی مانند فرسودگی عضلات رحم، افزایش سن، چاقی، زایمان های متعدد و … می تواند در بروز افتادگی یا پرولاپس رحم موثر باشند. افتادگی رحم ممکن است با افتادگی مثانه یا افتادگی مقعد نیز همراه باشد.

عوامل موثر در بروز افتادگی رحم

ماهیچه ها، رباط ها و سایر ساختارها رحم را در لگن نگه می دارند. اگر این بافت ها ضعیف یا شل، رحم به داخل کانال واژن می افتد که افتادگی رحم نام دارد. این عارضه در زنانی که 1 یا بیشتر زایمان طبیعی داشته اند، شایع تر است.

موارد دیگری که می توانند باعث افتادگی رحم شوند یا منجر به افتادگی رحم شوند عبارتند از:

کمبود استروژن بعد از یائسگی
شرایطی که بر عضلات لگن فشار وارد می کند، مانند سرفه مزمن و چاقی
تومور لگن (نادر)
زور زدن مکرر برای اجابت مزاج به دلیل یبوست طولانی مدت می تواند مشکل را بدتر کند.
افزایش سن
تعداد زایمان های زیاد وزن بالای جنین و رحم هنگام بارداری
سابقه جراحی های لگنی
افرادی که به یبوست های مزمن مبتلا هستند.
افزایش وزن
انجام عمل جراحی در ناحیه لگن
عدم فعالیت و کم تحرکی
بیماری هایی که باعث افزایش فشار شکم می شوند مانند سرفه های مزمن، تومورها و …
کاهش میزان هورمون استروژن
وارد شدن ضربه به رحم
فیبروم بزرگ یا تومور
بلند کردن اجسام سنگین
خانم های مبتلا به کمبود کلاژن ژنتیکی

همچنین عوامل دیگری ممکن است با افتادگی رحم در ارتباط باشد که در نتیجه موجب ضعف ماهیچه های نگهدارنده رحم می شود:

افتادگی مثانه یا سیستول: مجاورت واژن و رحم در قسمت قدامی با مثانه و پیشابراه می باشد. اگر ضعفی در دیواره محافظت کننده بین این دو ارگان پیش آید می تواند موجب افتادگی و برجسته شدن مثانه و سیستم ادراری در دیواره قدامی واژن شود. به این اصطلاح سیستوسل یا افتادگی مثانه به داخل دیواره قدامی واژن گفته می شود.

افتادگی لگن یا رکتوسل: از طرفی دیگر در ناحیه خلف رکتوم و قسمت تحتانی روده قرار دارد بین روده و بین دیواره خلفی واژن نیز فاشیا و بافت های هم بندی هستند که اگر در آن به هر دلیلی پارگی اتفاق بیفتد می تواند باعث برجستگی یا افتادگی روده به دیواره خلفی واژن شود. به این حالت اصطلاحا رکتوسل گفته می شود.

علائم افتادگی رحم

افتادگی عضلات لگنی می تواند بدون علامت باشد یعنی ممکن است فردی پس از چندین زایمان درجاتی از افتادگی را هم داشته باشد اما هیچ علامتی نداشته باشد. در این شرایط مشکل خاصی ایجاد نمی کند، زیرا درصد بسیار بالایی از خانم ها بعد از پنجاه سالگی درجاتی از افتادگی را دارند بنابراین مقداری از افتادگی اگر بدون علامت باشد نباید موجب نگرانی افراد شود. در واقع بسته به این که افتادگی در کدام ناحیه اتفاق افتاده باشد و چه ارگانی افتادگی پیدا کرده باشد علائم افتادگی رحم هم متفاوت است.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

فشار یا سنگینی در لگن یا واژن
مشکلات در رابطه جنسی
نشت ادرار یا نیاز ناگهانی به تخلیه مثانه
کمردرد خفیف
رحم و دهانه رحم که به داخل دهانه واژن برآمده می شوند
عفونت مثانه مکرر
خونریزی واژن
افزایش ترشحات واژن
احساس درد و ناراحتی حین نزدیکی
نشت یا بی اختیاری ادرار زمان سرفه یا خندیدن
احساس نشستن روی توپ کوچک
احساس ناراحتی در قسمت لگن
کمردرد
یبوست

هنگامی که برای مدت طولانی ایستاده یا نشسته اید علائم ممکن است بدتر شوند. ورزش یا بلند کردن جسم سنگین نیز ممکن است باعث تشدید علائم شود.

افتادگی رحم با علائم بی اختیاری ادراری

بی اختیاری اورژانسی: برخی از خانم ها ممکن است احساس کنند نمی توانند ادرار خود را نگه دارند یعنی اگر فرد هر لحظه احساس ادرار کند نمی تواند خود را به توالت برساند و با سرعت و عجله ادرار خود را تخلیه کند حتی ممکن است در فاصله دفع ادرار اتفاق بیفتد که به این حالت بی اختاری ادراری اورژانسی نیز گفته می شود
بی اختیاری استرسی: یکی دیگر از علائمی که معمولا خانم ها از آن شکایت می کنند بحث بی اختیاری استرسی ادرار می باشد. این عارضه به دنیال خندیدن سرفه عطسه ورزش و خم و راست شدن نشت ادرار اتفاق بیفتد.
بی اختیاری سرریزی: تخلیه ادرار فرد ممکن است با مشکل مواجه باشد و ممکن است احساس کند نمی تواند ادرار خود را به طور کامل تخلیه کند با بعد از تخلیه ادرار به صورت چکه چکه می باشد و در حالت کلی ادرار کامل و راحتی را ندارد. از طرف دیگر فرد ممکن است تکرر ادرار داشته باشد و در فاصل کوتاهی به توالت بروند.

همانطور که گفته شد علائم بی اختیاری ادرار در خانم ها می تواند یکی از عوامل موثر در بروز این مشکل باشد بنابراین موارد دیگر نیز باید به صورت کامل بررسی شود.

پیشگیری از افتادگی رحم

انجام تمرینات ورزشی مانند تمرینات تقویت عضلات کف لگن (کگل)
اجتناب از بلند کردن بار سنگین
درمان کامل مشکلات یبوست
استفاده از برنامه ورزشی و رژیم غذایی سالم
متعادل نگه داشتن وزن
اجتناب از انجام ورزش هایی که به واژن و لگن فشار وارد می کنند.

تشخیص افتادگی رحم

هنگام مواجهه با علائم افتادگی رحم حتما باید به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. این عارضه در صورت تشخیص به موقع و زود هنگام قابل درمان می باشد. متاسفانه گاهی به دلیل عدم اطلاع از علائم و عوارض پرولاپس، بیماران دیر به پزشک مراجعه می کنند و این کار سبب بروز مشکلات جدی در بانوان می شود. از این رو انجام معاینات سالیانه بسیار حائز اهمیت می باشد.

افتادگی رحم با معاینات پزشکی قابل تشخیص است.پزشک معاینه لگن شما را انجام می دهد. از شما خواسته می شود که به گونه ای پایین بیاورید که گویی می خواهید یک نوزاد را بیرون بیاورید. این نشان می دهد که رحم شما چقدر پایین آمده است. افتادگی رحم زمانی خفیف است که دهانه رحم به قسمت پایین واژن بیفتد. افتادگی رحم زمانی که دهانه رحم از دهانه واژن خارج می شود متوسط است. پزشک متخصص زنان در معاینه لگن با استفاده از ابزاری به نام اسپکولوم دهانه رحم و واژن را معاینه می کند. پس از انجام معاینه، پزشک در صورت نیاز برای اطمینان از افتادگی رحم و یا بررسی سایر مشکلات لگنی بیمار، ممکن است سونوگرافی را تجویز نماید.

موارد دیگری که ممکن است با معاینه لگن تشخیص داده شود عبارتند از:

مثانه و دیواره جلویی واژن به داخل واژن (سیستوسل) برآمده است.
رکتوم و دیواره پشتی واژن (رکتوسل) به داخل واژن برآمده است.
مجرای ادرار و مثانه در لگن پایین تر از حد معمول قرار دارند.

درمان افتادگی رحم

چنانچه افتادگی یا پرولاپس رحم ناکامل باشد، نیازی به درمان خاصی ندارد و با انجام تمرینات کف لگن برطرف می شود. معمولا نیازی به درمان نیست مگر اینکه علائم فردا را آزار دهد. بسیاری از زنان تا زمانی که رحم تا دهانه واژن می افتد، تحت درمان قرار می گیرند. بررسی ها نشان می دهد که ورزش های تقویت عضلات لگن که شامل انقباضات مداوم در طی سه تا شش ماه در درمان درجات خفیف تر افتادگی رحم موثر باشد. همچنین مصرف داروهای استروژن مبهلی در خانم های یائسه می تواند قدرت بافت های حمایت کننده را افزایش بدهد. از دیگر درمان های موثر می توان به کاهش وزن، استفاده از شکم بندهای سفت، کاهش فعالیت هایی که سبب فشار داخلی شکم می شوند، استفاده از رحم بند یا پساری، رژیم درمانی و … اشاره نمود. برای دسترسی به اطلاعات کامل تر درباره لزوم و روش های درمان افتادگی رحم میتوانید مقاله ی پیوست شده به این عبارت را مطالعه نمایید.

اما در موارد شدیدتر افتادگی رحم که دارو و انجام ورزش در درمان بیماری موثر نیست انجام روش جراحی بهترین و موثرترین روش درمان این مشکل می باشد. طی عمل جراحی، بافت هایی از رحم که دچار شل شدگی هستند به جای خود بازگردانده می شوند.

تغییر سبک زندگی

موارد زیر می تواند به شما در کنترل علائم کمک کند:

اگر چاق هستید وزن کم کنید.
از بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن خودداری کنید.
اگر سرفه مزمن دارید باید درمان شوید. اگر سرفه شما به دلیل سیگار کشیدن است، سعی کنید آن را ترک کنید.

پساری واژینال

ارائه دهنده شما ممکن است توصیه کند که یک دستگاه لاستیکی یا پلاستیکی به شکل دونات در واژن قرار دهید. این دستگاه پساری نامیده می شود که رحم را در جای خود نگه می دارد.

پساری ممکن است برای کوتاه مدت یا بلند مدت استفاده شود. دستگاه برای واژن شما نصب شده است. برخی از پساری ها شبیه دیافراگمی هستند که برای پیشگیری از بارداری استفاده می شود. پساری ها باید به طور مرتب تمیز شوند. گاهی اوقات آنها باید توسط ارائه دهنده تمیز شوند. به بسیاری از زنان می توان نحوه قرار دادن، تمیز کردن و برداشتن پساری را آموزش داد.

عمل جراحی

تا زمانی که علائم افتادگی رحم بدتر از خطرات ناشی از جراحی نباشد، جراحی نباید انجام شود. نوع جراحی به موارد زیر بستگی دارد:

شدت افتادگی
برنامه های زن برای بارداری های آینده
سن زن، سلامتی و سایر مشکلات پزشکی
تمایل زن به حفظ عملکرد واژن

برخی از روش‌های جراحی وجود دارند که می‌توانند بدون برداشتن رحم انجام شوند، مانند فیکساسیون ساکروسپینوس. این روش شامل استفاده از رباط های مجاور برای حمایت از رحم است. رویه های دیگر نیز موجود است.

اغلب، هیسترکتومی واژینال را می توان همزمان با روش اصلاح افتادگی رحم انجام داد. هر گونه افتادگی دیواره واژن، مجرای ادرار، مثانه یا رکتوم را می توان همزمان با جراحی اصلاح کرد.

پیش بینی

اکثر زنان مبتلا به افتادگی خفیف رحم علائمی ندارند که نیاز به درمان داشته باشد.
افتادگی واژن می تواند برای بسیاری از زنان مبتلا به افتادگی رحم موثر باشد.
جراحی اغلب نتایج بسیار خوبی ارائه می دهد. با این حال، برخی از زنان ممکن است نیاز به درمان مجدد در آینده داشته باشند.

عوارض احتمالی افتادگی رحم

زخم و عفونت دهانه رحم و دیواره های واژن ممکن است در موارد شدید افتادگی رحم رخ دهد. عفونت های دستگاه ادراری و سایر علائم ادراری ممکن است به دلیل سیستوسل رخ دهند. یبوست و بواسیر ممکن است به دلیل رکتوسل رخ دهد.

عوارض جانبی افتادگی رحم عبارتند از:

ترشحات بدبو از واژن
تحریک پوشش داخلی واژن
زخم در واژن یا دهانه رحم
مشکلات در رابطه جنسی طبیعی
پرولاپس مثانه
انسداد مجاری ادرار
نارسایی کلیه
افزایش خطر عفونت اعضای لگن
پرولاپس دیواره خلفی یا رکتوسل

پیشگیری از افتادگی رحم

سفت کردن عضلات کف لگن با استفاده از تمرینات کگل به تقویت عضلات کمک می کند و خطر ابتلا به افتادگی رحم را کاهش می دهد. ستروژن درمانی پس از یائسگی ممکن است به سفت شدن عضلات واژن کمک کند.

[همه: 87 متوسط: 3.6]