تخمدان پلی کیستیک و علائم آن

تخمدان پلی کیستیک یکی از بیماری های شایع در بین زنان می باشد. در واقع تخمدان پلی کیستیک نوعی اختلال هورمونی می باشد اغلب از اوایل دور قاعدگی بروز می کند. این بیماری علائم و نشانه های مختلفی دارد که در ادامه مقاله به آن ها اشاره می شود.

سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

که همانطور که می دانیم در خانم ها طی یک دوره متوسط 28 روز یکبار یک یا گاها چند تخمک از تخمدان آزاد می شود که به این پدیده تخمک گذاری می گوییم. به طوری که در ابتدای یک سیکل عادت ماهیانه نرمال، هورمون زنانۀ (استروژن) شروع می کند به ترشح و بالا رفتن در خون و به تدریج که به روزهای اواسط سیکل (حوالی زمان تخمک گذاری) می رسد، ناگهان میزان ترشح استروژن زیاد شده و این پدیده منجر به ترشح استروژن زیادی شده که خود باعث ترشح هورمونی دیگر از غده هیپوفیز (به نام LH) می شود. خود در این تصفیه فعل و انفعلات سلولی در تخمدان و تخمک غالب (بزرگ شده) می گردد که می تواند باعث پاره شدن فولیکول تخمدانی و رها شدن تخمک که حدودا روز 14 سیکل است شود.

حال هر عاملی که این نظم هورمونی بدن را بهم بزند و باعث رها نشدن تخمک و عدم تخمک گذاری شده و از طرفی فولیکول های پاره نشده تجمع یافته به صورت کیست های کوچکی در حاشیه تخمدان نمای تخمدان پلی کسیتک را ایجاد می کنند. پس در واقع این یک اختلال هورمونی است که در آن هورمون زنانه کم و بی نظم شده و در عوض هورمون مردانه زیادتر می شود. برای درمان تخمدان پلی کیستیک باید در اسرع وقت به متخصص زنان مراجعه کنید.

تاثیر هورمون استروژن بر ناباروری

هورمون استروژن هورمون زنانه ای است که نقش اصلی را در تولید مثل دارد. افزایش این هورمون موجب تخمک گذاری شده و از طرف دیگر با زیاد کردن پوشش لایه های داخلی رحم باعث آماده شدن رحم برای لانه گزینی سلول تخم برای باروری می گردد و به این طریق این اختلالات منجر به بروز مشکل ناباروری در خانم های مبتلا می گردد.

علائم تخمدان پلی کیستیک

حدود 70% از خانم هایی که دچار سندرم تخمدان پلی کستیک شدند مقاومت به انسولین پیدا کردند در نتیجه تقاضای بدن برای انسولین زیاد می شود و پانکراس ناچار به ترشح بیشتری از انسولینی برای جبران می شود و خود افزایش انسولینی بیشتر می تواند بالا رفتن هورمون مردانه شود. این اختلالات متابولیکی خود می تواند باعث ایجاد دیابت و به دنبال آن مسائل قلبی وعروقی شود. بالا رفتن هورمون مردانه علائمی ممکن است در بدن مشاهده شود از جمله آن می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• افزایش رشد موهای زائد در صورت و بدن
• کم شدن موی سر و گاها طاسی
• افزایش جوش های پوستی یا آکنه، به دلیل اینکه در این پدیده پوست چرب تر از حالت عادی می شود. لذا جوش هایی در صورت، سینه و پشت بیمار آشکار می شود.
• حدود 80% خانم هایی که C.O دارند دچار چاقی و افزایش وزن می شوند. گاها عوارضی مثل تیرگی پوست را درنواحی چین خورده پوست مانند (کشاله ران، زیر سینه ها و ناحیه تناسلی) مشاهده می شود.
• عدم تخمک گذاری و لذا عدم ریزش دیواره های داخلی رحم آندومتر را ضعیف کرده و ریسک ابتلا به سرطان آندرومتر را بالا می برد.
• همچنین این تغییرات هورمونی می توانند باعث تغییرخلق و خوی در خانم ها شود که شایع ترین آن افسردگی و اضطراب است.
•  کم پشت شدن مو
• سیکل قاعدگی نامنظم به صورتی که بیمار کمتر از یک بار در ماه (معمولا کمتر از 8 بار در سال) پریود شود و یا اصلا پریود نشود.
• افزایش سطح هورمون مردانه
• رشد بیشتر موهای زائد
• افزایش وزن
• خونریزی شدید در دوران قاعدگی
• سردرد و سایر تغییرات روحی
• افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی و دیابت

علت تخمدان پلی کیستیک

علت دقیق تخمدان پلی کیستیک ناشناخته است. اما مشخص شده است که برخی از زنان و دختران مبتلا به این بیماری، در بدن خون تستوسترون اضافی تولید می نمایند. تستوسترون معمولا به عنوان یک هورمون مردانه قلمداد می شود. اما این هورمون در بدن زنان نیز تولید می شود. افزایش بیش از میزان طبیعی سطح تستوسترون، سبب رشد موهای زائد و آکنه می شود؛ همچنین ممکن است موجب دوره های نامنظم قاعدگی شود. ای بیماری گاهی اوقات در افراد یک خانواده بروز می کند و ارثی می باشد. چنانچه خواهر یا مادر شما مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است، احتمال دارد شما نیز به این عارضه مبتلا شوید. همچنین در بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مقاومت به انسولین وجود دارد، به این معنی که بدن آن ها به هورمون انسولین که سطح قند خون را کنترل می کند، به خوبی جواب نمی دهد. این وضعیت باعث می شود که سطح قند خون (گلوکز) افزایش یابد و حتی بدن انسولین بیشتری را تولید نماید.این وضعیت ممکن است منجر به تولید بیشتر هورمون تستوسترون، افزایش اشتها و ابتلا به دیابت نوع دوم گردد.

عوارض سندرم پلی کیستیک

سندروم پلی کیستیک عوارضی دارد که بیشتر بانوان آن ها را تجربه می کنند، از جمله :
• ناباروری
• سندرم های متابولیک
• احتلال در سیکل قاعدگی و حتی قطع شدن این چرخه
• دیابت، افزایش سطح انسولین و یا مقاومت به انسولین
• کاهش ترشح استروژن و افزایش هورمون آندروژن
• سرطان آندومتر
• افسردگی
• آپنه انسدادی خواب
• مسکلات قلبی و عروقی
• سرطان رحم

چه معاینات و آزمایشاتی برای تشخیص تخمدان پلی کیستیک وجود دارد؟

برای تشخیص تخمدان پلی کیستیک، یکی از اولین قدم ها گرفتن شرح حال مناسب از بیمار می باشد. پس سعی کنید اطلاعات مربوط به سیکل قاعدگی خود و منظم یا نامنظم بودن آن را به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک قد و وزن شما را می سنجد و با تعیین شاخص توده بدنی شما و با توجه به علائمی که در شما می بیند، ممکن است درخواست یکسری آزمایش های مرتبط را بدهد. ممکن است پزشک معاینات لگنی را برای بانوان متاهل انجام دهد تا از سلامت سایر اعضای تناسلی بیمار اطمینان حاصل کند. پزشک در مورد وجود موهای زائد و ضخیم در برخی از مناطق صورت و بدن از شما سوال خواهد کرد. با توجه به شرح حال و معاینه ای که پزشک انجام داده است، درخواست بعضی از آزمایش ها ممکن است ضروری باشد. بعضی از این آزمایش ها در جهت رد کردن سایر بیماری هایی است که علائم مشابه دارند و بعضی از آزمایش ها برای تایید تشخیص بیماری می باشد. در این آزمایش ها میزان قند خون ناشتا سنجیده می شود و همچنین آزمایش هورمونی نیز انجام می شود. بنا بر صلاحدید پزشک ممکن است درخواست سونوگرافی از رحم و تخمدان ها را بدهد.

نتیجه گیری

عدم توجه به این بیماری در بانوان می تواند موجب مشکل نازایی شود بنابراین اهمیت به تشخیص و درمان سریع و به موقع و مراجعه به یک متخصص زنان و زایمان این بیماری از اهمیت بیشتری برخوردار است.