انواع ترشحات طبیعی و غیر طبیعی واژن
ترشحات واژن یکی از فرآیندهای طبیعی بدن زنان است که نقش مهمی در سلامت دستگاه تناسلی ایفا می‌کند. این ترشحات به مرطوب نگه داشتن واژن، جلوگیری از عفونت و حفظ تعادل باکتریایی در این ناحیه کمک می‌کنند. میزان، رنگ و غلظت ترشحات در طول چرخه قاعدگی تغییر پیدا می‌کند و نشانه‌ای از وضعیت سلامت فرد به همراه دارد. در این مقاله به انواع ترشحات واژن اشاره کرده و توضیحاتی ارائه دادیم تا متوجه شوید که آیا دچار مشکل هستید یا خیر.
ترشحات واژن چیست؟
ترشحات واژن مایعاتی هستند که به طور طبیعی در طول چرخه قاعدگی تغییر می‌کنند. این ترشحات بی‌رنگ یا کمی سفید و رقیق هستند و در برخی مواقع غلیظ یا چسبناک می‌شوند. ترشحات واژن نقشی مهم در حفظ سلامت واژن دارند، زیرا به تمیز نگه داشتن واژن و محافظت از آن در برابر عفونت ها کمک می‌کنند. میزان و ویژگی ترشحات واژن با تغییرات هورمونی بدن در طول زمان متفاوت می‌باشد.
علت ترشحات واژن
ترشحات واژن به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند. در ادامه برخی از مهم ترین عوامل در بروز ترشحات واژن بیان شده است.
عوامل طبیعی
ترشحات واژن تحت تأثیر عوامل طبیعی مختلفی قرار می‌گیرند که به حفظ سلامت و تعادل این ناحیه کمک می‌کنند. رطوبت طبیعی واژن نیز توسط غدد دهانه رحم و دیواره‌های واژن تولید می‌شود تا از خشکی و عفونت‌های احتمالی جلوگیری کند. تغییرات هورمونی یکی از مهمترین عوامل است، به‌طوری که در دوران قاعدگی، تخمک‌گذاری، بارداری و یائسگی میزان و نوع ترشحات متفاوت می‌شود. شناخت این عوامل طبیعی به زنان کمک می‌کند تا وضعیت ترشحات خود را بهتر درک کرده و در صورت مشاهده تغییرات غیرطبیعی، اقدامات لازم را انجام دهند.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی یکی از مهمترین علل ایجاد ترشحات واژن است که تحت تاثیر عواملی مانند چرخه قاعدگی، بارداری، یائسگی و مصرف داروهای هورمونی قرار می‌گیرد. در طول دوره قاعدگی، تغییرات در سطح هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون باعث افزایش یا کاهش مقدار ترشحات واژن می‌شود. برای مثال، در زمان تخمک گذاری، افزایش سطح استروژن باعث افزایش میزان ترشحات و رقیق تر شدن آن ها می‌شود که به باروری کمک می‌کند.
در دوران بارداری نیز افزایش هورمون های خاص مانند پروژسترون باعث افزایش ترشحات واژن خواهد شد. در دوران یائسگی، کاهش سطح استروژن باعث کاهش ترشحات و حتی خشکی واژن می‌شود. این تغییرات هورمونی نقش مهمی در تنظیم ترشحات و عملکرد ناحیه تناسلی دارند.
عوامل خارجی و داخلی موثر بر ترشحات
ترشحات واژن تحت تأثیر عوامل مختلف داخلی و خارجی قرار می‌گیرند که مقدار، نوع و ویژگی آن ها را تغییر می‌دهند.
عوامل داخلی:
· تغییرات هورمونی: همان‌طور که قبلا گفته شد، تغییرات در سطح هورمون ها مانند استروژن، پروژسترون و پرولاکتین تاثیر زیادی بر میزان و ویژگی ترشحات واژن دارند. در دوران تخمک‌گذاری، سطح استروژن بالا می‌رود و باعث افزایش ترشحات رقیق و شفاف می‌شود.
· چرخه قاعدگی: در طول دوره قاعدگی، تغییرات هورمونی که در بدن اتفاق می‌افتد بر ترشحات واژن تاثیر می‌گذارد.
· عوامل ژنتیکی: برخی از ویژگی های بدن مانند میزان تولید ترشحات واژن تحت تاثیر ژنتیک فرد قرار می‌گیرد.
عوامل خارجی:
· استفاده از صابون ها، شاور ژل‌ها یا مواد معطر برای شستشوی ناحیه تناسلی باعث تحریک و تغییر در میزان ترشحات واژن می‌شود. این مواد به تغییر pH واژن و بروز حساسیت و عفونت های قارچی یا باکتریایی منجر می‌شوند.
· پوشیدن لباس های تنگ یا لباس های زیر از جنس پارچه های مصنوعی مانند نایلون باعث ایجاد رطوبت بیشتر در ناحیه تناسلی و تحریک غدد ترشح کننده واژن می‌شود. این شرایط به افزایش ترشحات یا بروز عفونت ها منجر می‌گردد.
· تغذیه ناسالم، کمبود آب و استرس تاثیرات منفی بر سلامت واژن می‌گذارد و موجب تغییرات در ترشحات واژن می‌شود.
· مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک ها، استروئیدها یا داروهای ضدبارداری بر میزان ترشحات واژن تاثیر می‌گذارد. آنتی‌بیوتیک ها به دلیل تغییر در فلور طبیعی واژن باعث افزایش احتمال عفونت های قارچی و تغییر در نوع ترشحات می‌شوند.
· شرایط محیطی مانند گرما و رطوبت تاثیر زیادی بر ترشحات واژن می‌گذارد. در محیط های گرم و مرطوب، غدد واژنی بیشتر تحریک می‌شوند و میزان ترشحات افزایش می‌یابد.
· تماس با آلاینده‌ها، دود سیگار یا مواد شیمیایی باعث تحریک واژن می‌شود و نوع ترشحات را تغییر خواهند داد.
انواع ترشحات واژن
ترشحات واژن به دلایل مختلف تغییر می‌کنند و در انواع مختلفی ظاهر می‌شوند. در ادامه انواع ترشحات واژن و ویژگی های آن ها توضیح داده شده است.
ترشحات شفاف و بی‌رنگ
ترشحات شفاف و بی رنگ کاملا طبیعی هستند و در طول چرخه قاعدگی تغییر می‌کنند. این نوع ترشحات در زمان تخمک گذاری افزایش می‌یابند و رقیق می‌شوند. این ویژگی به بدن کمک می‌کند تا فرآیند باروری را تسهیل نماید. این ترشحات به حفظ رطوبت واژن و جلوگیری از خشکی کمک می‌کنند.
ترشحات سفید و غلیظ
ترشحات سفید و غلیظ در اوایل یا اواخر چرخه قاعدگی مشاهده می‌شوند. این ترشحات در طول دوران بارداری نیز افزایش می‌یابند. این نوع ترشحات هیچ بوی خاصی ندارند و به حفظ سلامت واژن کمک می‌کنند. در برخی موارد، ترشحات سفید و غلیظ نشانه‌ای از عفونت قارچی مانند کاندیدیازیس می‌باشد، اگر همراه با علائمی مانند خارش یا سوزش باشند.
ترشحات زرد یا سبز
ترشحات زرد یا سبز نشانه‌ای از عفونت هستند، به ویژه اگر با بوی بد همراه باشند. این نوع ترشحات به دلیل عفونت های باکتریایی، قارچی یا عفونت های مقاربتی مانند تریکومونیازیس ایجاد می‌شوند. در صورتی که ترشحات زرد یا سبز رنگ همراه با علائمی مانند درد یا سوزش در ناحیه تناسلی باشند، باید به پزشک مراجعه کنید.
ترشحات خاکستری
ترشحات خاکستری علامتی از عفونت باکتریایی به نام واژینوز باکتریال است. این نوع ترشحات بویی شبیه به بوی ماهی دارند و همراه با سوزش یا خارش در ناحیه تناسلی می‌باشند. واژینوز باکتریال زمانی رخ می‌دهد که تعادل باکتری های مفید واژن به هم می‌خورد و باکتری های مضر رشد می‌کنند. درمان به موقع این نوع عفونت ضروری است.
ترشحات صورتی یا قهوه‌ای
ترشحات صورتی یا قهوه‌ای به خونریزی‌های خفیف مربوط هستند. این ترشحات بعد از قاعدگی، قبل از آن یا در طول دوران بارداری مشاهده شوند. ترشحات صورتی ناشی از خون مخلوط با ترشحات واژن هستند و به دلیل تغییرات هورمونی یا تخمک گذاری رخ می‌دهند.
ترشحات غیرطبیعی: علائم و نشانه‌های هشداردهنده
ترشحات واژن غیر طبیعی نشانه‌ای از وجود مشکلات بهداشتی یا عفونت ها هستند. برخی از علائم و نشانه های هشدار دهنده که باید به آن ها توجه کرد عبارتند از:
· بوی بد یا نامطبوع: ترشحات واژن بی‌بو یا همراه با بوی ملایم هستند. اگر ترشحات بوی تند، ماهی مانند یا غیرطبیعی بدهند، نشانه ای از عفونت باکتریایی، قارچی یا عفونت های مقاربتی می‌باشد.
· تغییر رنگ ترشحات: ترشحات واژن بی‌رنگ، سفید یا کمی زرد هستند. اگر ترشحات به رنگ های زرد، سبز، خاکستری یا قهوه‌ای تغییر کنند، نشان دهنده عفونت است.
· وجود خون در ترشحات: ترشحات صورتی یا قهوه‌ای نشانه ای از خونریزی خفیف است که به دلیل تغییرات هورمونی، تخمک‌گذاری یا حتی عفونت می‌باشد.
· افزایش شدید یا غیرعادی میزان ترشحات: ترشحات واژن در دوران تخمک گذاری یا بارداری افزایش می‌یابند، اما اگر مقدار ترشحات به طور غیر معمول زیاد شود، نشان دهنده عفونت یا اختلالات هورمونی است.
· علائم همراه با ترشحات: اگر ترشحات واژن با علائمی مانند سوزش، خارش، درد یا تورم در ناحیه تناسلی همراه باشد، نشانه‌ای از عفونت های قارچی، باکتریایی یا بیماری های مقاربتی است و نیاز به درمان فوری دارد.
· ترشحات غلیظ یا دلمه ای: ترشحات غلیظ و دلمه ای، به ویژه اگر سفید و شبیه به پنیر باشند، نشان دهنده عفونت قارچی مانند کاندیدیازیس می‌باشد.
علل عفونی ترشحات غیرطبیعی
ترشحات غیرطبیعی به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند که برخی از آن ها به انواع عفونت واژن از جمله عفونت های قارچی، باکتریایی یا بیماری های مقاربتی مربوط می‌شود.
عفونت‌های قارچی
عفونت های قارچی به ویژه عفونت های ناشی از گونه هایی مانند کاندیدا آلبیکانس، باعث ترشحاتی سفید و ضخیم مانند پنیر می‌شوند که همراه با خارش و سوزش در ناحیه تناسلی است. این نوع عفونت ها اغلب در نتیجه تغییرات هورمونی، استرس یا مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک ایجاد می‌شوند.
عفونت‌های باکتریایی
عفونت های باکتریایی مانند باکتریال واژینوز موجب ترشحات غلیظ، خاکی و بوی نامطبوع می‌شوند. این نوع عفونت ها به علت تغییرات در تعادل باکتری های طبیعی واژن بروز می‌کنند و با علائمی مانند خارش، سوزش یا درد هنگام ادرار همراه است.
بیماری‌های مقاربتی (STD)
برخی از بیماری های مقاربتی مانند کلامیدیا، گنوره یا تریکوموناس باعث ترشحات غیرطبیعی می‌شوند. ترشحات ناشی از این بیماری ها مایع، زرد یا سبز رنگ و همراه با درد یا سوزش در هنگام ادرار یا مقاربت می‌باشند. در بسیاری از موارد، این بیماری ها علائم بسیار خفیف یا حتی بدون علامت هستند.
سایر علت های تغییر در ترشحات واژن
تغییرات در ترشحات واژن به دلایل مختلفی به جز عفونت ها و بیماری های مقاربتی ایجاد می‌شوند. برخی از این دلایل عبارتند از:
استرس و تغییرات سبک زندگی
استرس باعث تغییر در هورمون ها و در نتیجه تغییرات در ترشحات واژن می‌شود. استرس مزمن باعث کاهش یا افزایش ترشحات واژن و همچنین تغییر در رنگ و بوی آن می‌شود. تغییرات در رژیم غذایی، کمبود خواب، و نداشتن فعالیت بدنی نیز بر ترشحات واژن تاثیر می‌گذارند.
مصرف داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها
مصرف آنتی‌بیوتیک ها تعادل میکروبی طبیعی واژن را مختل می‌کند و موجب عفونت های قارچی می‌شود. برخی داروها دیگر نیز باعث تغییر در ترشحات واژن می‌شوند. این داروها بر سطح هورمون ها یا فلور باکتریایی طبیعی واژن تاثیر گذاشته و به تغییر در نوع ترشحات منجر می‌شوند.
بارداری و یائسگی
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی موجب افزایش یا تغییر نوع ترشحات واژن می‌شود. ترشحات سفید یا شیری در بارداری طبیعی هستند و نشان دهنده سلامتی واژن هستند. در یائسگی نیز به دلیل کاهش سطح استروژن، غلظت ترشحات واژن کاهش می‌یابد که به خشکی واژن و تغییرات در ترشحات منجر می‌شود. این تغییرات با علائمی مانند درد در هنگام رابطه جنسی یا احساس خشکی همراه است.
روش‌های تشخیص و درمان ترشحات غیرطبیعی
تشخیص ترشحات غیرطبیعی واژن ابتدا با ارزیابی تاریخچه پزشکی بیمار و علائم بالینی آغاز می‌شود. پزشک با انجام معاینه فیزیکی و مشاهده ویژگی های ترشحات، به بررسی علت آن می‌پردازد. در مواردی که نیاز به اطلاعات دقیق تر باشد، آزمایش هایی مانند کشت ترشحات واژن، پاپ اسمیر یا آزمایش های خون و ادرار جهت شناسایی عفونت های قارچی، باکتریایی یا بیماری های مقاربتی تجویز می‌شود. این ارزیابی ها به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص صحیح و درمان مناسب را تعیین نماید. درمان به علل ایجاد بستگی دارد.در ادامه برخی از این روش های درمانی بیان شده است.
· عفونت های قارچی: داروهای ضد قارچ مانند کرم یا قرص.
· عفونت های باکتریایی: آنتی‌بیوتیک‌ها.
· بیماری های مقاربتی: درمان خاص برای هر نوع مثل آنتی‌بیوتیک برای کلامیدیا و گنوره
· در صورت تغییرات هورمونی: درمان هورمونی یا مرطوب کننده‌های واژن برای یائسگی.
