عفونت واژن و روش های درمان آن
عفونت های واژن، یکی از شایع ترین بیماری هایی است که اغلب خانم ها به منظور درمان آن به پزشک زنان خود مراجعه می کنند. عفونت ها نوعی التهاب در ناحیه تناسلی می باشند که معمولاً با علائمی همچون خارش، قرمزی و گاهی سوزش و درد خود را نشان می دهند.
در واژن اغلب خانم ها به طور طبیعی باکتری هایی وجود دارد، اما تحت برخی شرایط خاص این تعادل برهم می خورد. به طور کلی عفونت واژن در اثر میکروارگانیسم ها ایجاد می شود، اما خانم ها می توانند با روش های پیشگیرانه ای مانند پوشیدن لباس زیر گشاد و جاذب استفاده کنند تا خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهند. درمانی که معمولا در بروز عفونت ها به کار گرفته می شود معمولا به علت بروز عفونت بستگی دارد.
در این مقاله سعی داریم درباره انواع عفونت واژن و علل، تشخیص، پیشگیری و درمان قطعی آن اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار دهیم. چنانچه مایل هستید در این زمینه بیشتر بدانید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید…
انواع عفونت واژن
انواع عفونت واژن شامل:
- عفونت های باکتریایی یا واژینوز باکتریال : بعضی از باکتری ها معمولا در واژن یافت می شوند. رشد بیش از حد این باکتری ها می تواند سبب واژینوز باکتریایی شود.
- عفونت های قارچی یا تریکوموناس واژینیت : عفونت های مخمری معمولا توسط قارچی به نام candida albicans ایجاد می شود. آنتی بیوتیک ها می توانند تعداد باکتری ها و قارچ را در واژن کاهش دهند. این کاهش می تواند منجر به رشد بیش از حد مخمر و ایجاد عفونت شود.
- عفونت های انگلی یا (کاندیدیازیس) : Trichomoniasis که ناشی از یک انگل پرتوزایی است که می تواند از طریق مقاربت جنسی منتقل شود.
عفونت های واژینال می توانند باعث ترشحات واژن، ناراحتی و بوی واژن شوند. با این حال، این علائم لزوماً نشان دهنده عفونت نیستند. درعوض، ممکن است ناشی از شرایط دیگری باشد که بر واژن تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، مواد شیمیایی یا مواد دیگر (مانند محصولات بهداشتی، حمام حباب، مواد شوینده لباسشویی، فوم های ضد بارداری و ژله و لباس زیر مصنوعی) می توانند واژن را تحریک کرده و باعث ترشح و ناراحتی شوند. التهابی که ایجاد می شود واژینیت غیر عفونی (التهابی) نامیده می شود.
ترشحات واژن ممکن است در اثر اختلال ایجاد شده بر سایر ارگان های تولید مثل به جای واژن ایجاد شود. به عنوان مثال، ترشح می تواند ناشی از برخی از بیماری های مقاربتی مانند عفونت کلامیدیال یا سوزاک باشد. باکتری های ایجاد کننده این بیماری ها می توانند از واژن به دهانه رحم (قسمت تحتانی و باریک رحم که به داخل واژن باز می شود) و رحم پخش شود و باعث بیماری التهابی لگن شود. تبخال دستگاه تناسلی، که می تواند باعث ایجاد تاول در ولو (ناحیه اطراف باز شدن واژن)، در واژن و دهانه رحم (رحم) شود، همچنین می تواند باعث ترشحات واژن شود.
علت های بروز عفونت واژن چیست؟
عفونت واژن (واژینیت) به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که شامل عوامل عفونی، شیمیایی، هورمونی و حتی سبک زندگی می‌باشد. در ادامه به تفکیک، علت‌های اصلی عفونت واژن را بررسی می‌کنیم:
۱. عدم تعادل در فلور طبیعی واژن
فلور طبیعی واژن شامل باکتری‌ها و قارچ‌های مفیدی است که محیط داخلی واژن را در حالت تعادل نگه می‌دارند. عفونت های واژن ممکن است در اثر باکتری ها، مخمرها و سایر میکروارگانیسم ها ایجاد شود. عواملی مانند استرس، دیابت کنترل نشده، بارداری، استفاده از داروهای واژینال، استفاده از داروهای کورتونی و قرض های ضدبارداری با استروژن بالا می تواند عفونت های واژن را در پی داشته باشد.
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر از بین بردن باکتریهای بیماری‌زا، باکتریهای مفید واژن را نیز نابود می‌کنند و زمینه را برای رشد قارچ‌ها و باکتریهای مضر فراهم می‌کنند.
- کاهش اسیدیته (افزایشpH واژن) : وقتی اسیدیته در واژن کاهش می یابد، تعداد باکتری های محافظ (لاکتوباسیل) که به طور عادی در مهبل زندگی می کنند کاهش می یابد و تعداد باکتری هایی که می توانند باعث عفونت شوند افزایش می یابد، که گاه منجر به واژینوز باکتریایی می شود.
- دیابت کنترل‌نشده: قند اضافی در ادرار و محیط واژن می‌تواند رشد قارچ‌ها و باکتریهای مضر را تحریک کند.
- استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی: داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها و بیولوژیک‌ها که برای درمان بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شوند، می‌توانند خطر عفونت قارچی را افزایش دهند.
۲. عفونت‌های مقاربتی (STIs)
بسیاری از انواع عفونت‌های واژینال ناشی از بیماری‌های مقاربتی هستند. این عفونت‌ها از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
- کلامیدیا: یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی که در افراد دارای چند شریک جنسی بیشتر دیده می‌شود.
- تریکومونیازیس: عفونتی انگلی که باعث ترشح زرد مایل به سبز و بوی ناخوشایند می‌شود.
- ویروس‌هایی مانند هرپس تناسلی و HPV: این ویروس‌ها می‌توانند باعث زخم، تبخال یا زگیل تناسلی شوند. در مواقعی نیز هیچ علامت آشکاری ندارند.
۳. مواد شیمیایی و تحریک‌کننده‌ها
واژن و پوست اطراف آن بسیار حساس هستند و ممکن است به مواد شیمیایی واکنش نشان دهند. عوامل زیر می‌توانند باعث تحریک و التهاب شوند:
- مواد شوینده و نرم‌کننده‌ها: استفاده از شوینده‌های معطر یا نرم‌کننده‌های شیمیایی می‌تواند پوست حساس واژن را تحریک کند.
- محصولات بهداشتی معطر: اسپری‌ها، دستمال‌های مرطوب یا محصولات شستشوی معطر ممکن است باعث التهاب شوند.
- دوش واژینال: این کار نه تنها می‌تواند تعادل طبیعی باکتری‌ها را به هم بزند، بلکه باعث گسترش عفونت‌های موجود به بخش‌های دیگر دستگاه تناسلی می‌شود.
۴. عدم رعایت بهداشت شخصی و پوشیدن لباس‌های نامناسب
عوامل زیر نیز می‌توانند باعث ایجاد عفونت واژن شوند:
- لباس زیر نامناسب: استفاده از لباس زیر نایلونی یا تنگ که رطوبت را در ناحیه تناسلی حفظ می‌کند، می‌تواند محیطی مناسب برای رشد قارچ‌ها فراهم کند.
- پوشیدن لباس‌های ورزشی عرق‌کرده: ماندن طولانی‌مدت در لباس‌های مرطوب یا عرق‌کرده، محیطی گرم و مرطوب ایجاد می‌کند که برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها ایده‌آل است.
۵. تغییرات هورمونی
تغییرات در سطح هورمون‌های بدن می‌تواند تعادل میکروبی واژن را تحت تأثیر قرار دهد. این تغییرات ممکن است در شرایط زیر رخ دهند:
- بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند خطر عفونت‌های قارچی و باکتریایی را افزایش دهد.
- یائسگی: کاهش سطح استروژن در یائسگی باعث خشکی واژن و نازک شدن دیواره آن می‌شود که محیطی مناسب برای عفونت‌ها ایجاد می‌کند.
- شیردهی: در دوران شیردهی به دلیل کاهش استروژن، احتمال بروز خشکی و تحریک در واژن بیشتر است.
- مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری با دوز بالای استروژن: این قرص‌ها ممکن است باعث رشد غیرطبیعی قارچ‌ها و باکتری‌ها شوند.
۶. عوامل مرتبط با سیستم ایمنی
ضعف سیستم ایمنی بدن می‌تواند توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ها را کاهش دهد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- بیماری‌های مزمن مانند HIV: این بیماری‌ها توانایی سیستم ایمنی را برای مبارزه با میکروب‌ها کاهش می‌دهند.
- استرس مزمن: استرس می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کرده و بدن را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر کند.
۷. استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری
برخی از وسایل جلوگیری از بارداری ممکن است باعث تحریک یا افزایش خطر عفونت شوند، از جمله:
- اسپرم‌کش‌ها: این مواد ممکن است محیط واژن را تحریک کرده و باعث التهاب شوند.
- IUD (دستگاه داخل رحمی): استفاده از این وسایل ممکن است خطر عفونت را افزایش دهد.
بهداشت نامناسب: وقتی بهداشت ناحیه تناسلی رعایت نشود، تعداد باکتری ها افزایش می یابد و باعث می شود عفونت های باکتریایی محتمل تر شود.
لباس زیر تنگ و چسبان: این نوع لباس زیر ممکن است رطوبت محیط واژن را به دام بیندازد و رشد باکتری ها و مخمرها را ترغیب کند.
آسیب بافت: اگر بافت های لگن آسیب دیده باشند، دفاع طبیعی بدن ضعیف می شود. آسیب می تواند ناشی از تومورها، جراحی، پرتودرمانی یا ناهنجاری های ساختاری مانند نقص هنگام تولد یا فیستول باشد. فیستول ها ارتباط غیرطبیعی بین اندام ها هستند، به عنوان مثال ممکن است محتویات روده (که شامل باکتری ها هستند) را وارد واژن کنند.
تحریک: تحریک بافت های واژن می تواند به ترک یا زخم منجر شود، که این زخم ها دسترسی به جریان خون برای باکتری ها و مخمرها را فراهم می کند.
عفونت واژن در چه افرادی بروز می کند؟
زنان در سن باروری
تغییرات هورمونی اندکی قبل و در دوره های قاعدگی یا در دوران بارداری می تواند باعث کاهش اسیدیته در مهبل شود. کاهش اسیدیته رشد باکتری های ایجاد کننده بیماری را تشویق می کند.
استفاده مکرر از تامپون ها در طولانی مدت می تواند منجر به عفونت شود، احتمالاً به این دلیل که تامپون ها محیطی گرم و مرطوب را فراهم می کنند و موجب می شود باکتری ها در آنها پدید آید.
خانم ها در دوران یائسگی
پس از پدیده یائسگی، سطح استروژن کاهش می یابد. در نتیجه، بافت های داخل واژن نازک تر، خشک تر و شکننده تر می شوند. ممکن است ترک یا زخم شکل بگیرد و دسترسی به باکتری ها یا مخمرها را فراهم کند. همچنین میزان اسیدیته در مهبل کاهش می یابد و خطر عفونت را افزایش می دهد.
خانم های مبتلا به بی اختیاری ادرار
خانم هایی که بی اختیاری ادرار دارند یا در رختخواب هستند ممکن است در تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی مشکل داشته باشند. ادرار و مدفوع می تواند منجر به بروز عفونت شود.
علائم عفونت واژن
به طور معمول، عفونت های واژن باعث افزایش ترشحات واژن می شوند. این ترشحات با حالت طبیعی متفاوت است زیرا معمولاً با خارش، قرمزی و گاهی سوزش یا درد در ناحیه تناسلی همراه است. ترشح ممکن است بوی ماهی داشته باشد. ظاهر و میزان تخلیه بسته به علت بروز عفونت متفاوت است. با این حال، اختلالات مختلف گاهی باعث ترشحات مشابه می شوند.
خارشی که به دنبال عفونت واژن به وجود می آید ممکن است خواب فرد را دچار اختلال ایجاد کند. برخی عفونت ها می توانند رابطه جنسی را دردناک کرده و ادرار را دردناک و مکرر جلوه دهند. همچنین به ندرت ممکن است پوست چین های اطراف دهانه واژن و مجرای ادرار به هم می چسبند. با این حال، گاهی اوقات علائم بسیار خفیف است یا بروز نمی کند. هنگام مواجهه با علائم عفونت واژن به متخصص زنان خوب در ساری مراجعه کنید.
تشخیص عفونت های واژن
ارزیابی پزشک: بررسی و آزمایش نمونه ترشحات و یا مایعات از دهانه رحم. دختران یا خانم هایی که ترشحات واژن با خارش یا علائم واژن دیگری مانند قرمزی، سوزش، درد یا درد هنگام مقاربت جنسی دارند، باید به پزشک مراجعه کنند.
سابقه پزشکی: به منظور تعیین علت بروز عفونت، پزشک در مورد ترشحات (در صورت وجود)، در مورد علل احتمالی علائم و بهداشتی سؤالاتی را می پرسد:
- آیا لوسیون یا کرم (از جمله داروهای خانگی) برای تسکین علائم استفاده شده است؟
- آیا بیمار سابقه ابتلا به عفونت های واژن یا عفونت های مقاربتی (STI) را دارد؟
- عفونت های واژن از چه زمانی آغاز شده است؟
- آیا بیمار شرکای جنسی متعدد دارد؟
- آیا ترشحات با خارش، سوزش، درد یا درد در ناحیه تناسلی همراه بوده است؟
- چه زمانی علائم مربوط به دوره قاعدگی بروز می کند؟
- آیا ترشحات دائمی است؟
- آیا قبلاً ترشحات غیرطبیعی رخ داده است و اگر چنین است، چگونه به درمان پاسخ داده؟
- آیا درد در حین مقاربت جنسی احساس می شود؟
معاینه لگن: متخصص زنان ممکن است معاینه لگن را نیز انجام دهد. در طی این معاینه، نمونه ای از ترشحات واژن را جمع آوری کرده و این نمونه را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستد. این کار بهه پزشک در فهم عامل عفونت کمک می کند.
روش های موثر در پیشگیری از ابتلا به عفونت واژن
اقداماتی که به منظور پیشگیری از ابتلا به عفونت انجام می شود، شامل:
- تمیز و خشک کردن ناحیه تناسلی برای جلوگیری از عفونت ها (شستن هر روز با صابون ملایم و بدون اسانس (مانند صابون گلیسیرین) و خشک کردن کامل ناحیه تناسلی بعد از شستشو و توصیه می شود.
- پاک کردن از جلو به عقب بعد از ادرار کردن یا دفع مدفوع برای جلوگیری از انتقال باکتریهای مقعد به واژن
- آموزش بهداشت دختران جوان به لحاظ پوشیدن لباس های گشاد و جاذب، مانند شلوار پنبه یا زیر شلوار پنبه، برای گردش هوا و کمک به خشک نگه داشتن ناحیه دستگاه تناسلی
- تمرین جنسی سالم و تعداد شرکای جنسی را محدود کردن.
- دوچرخه زدن مکرر و استفاده از دوش های دارویی ممنوع. دوش های واژینال می تواند باکتری های طبیعی و محافظ طبیعی را از مهبل خارج کرده و میزان اسیدیته واژن را کاهش دهد، و احتمال بروز عفونت ها از جمله بیماری التهابی لگن را بیشتر می کند.
درمان عفونت های مختلف واژن
برای درمان انواع عفونت واژن روش‌های درمانی ویژه ای وجود دارد که باید باید از تشخیص علت ایجاد کننده عفونت توسط متخصص زنان، تجویز شود.
درمان واژینوز باکتریال
تمام خانم های مبتلا به این عفونت باید از احتمال انتقال عفونت از طریق رابطه جنسی مطلع شوند تا درمان های موثر برای آنها ارائه شود. این عفونت می تواند با مصرف آنتی بیوتیک درمان شود. با این حال بسیاری از خانم هایی که علائم این بیماری را ندارند بیماری را بدون درمان رها می کنند.
درمان عفونت تریکومونیازیس
از آنجا که آقایان در صورت عدم وجود علائم می توانند بیماری را به شریک جنسی خود منتقل کنند، برای از بین بردن انگل ترجیح داده می شود هر دو شریک زندگی برای درمان اقدام کنند. مترونیدازول دارویی است که برای درمان افراد مبتلا به تریکومونیازیس استفاده می شود. این دارو معمولاً در یک دوز تجویز می شود. افرادی که این دارو را مصرف می کنند نباید الکل بنوشند زیرا مخلوط کردن این دو ماده باعث تهوع و استفراغ شدید می شود.
درمان عفونت قارچی واژن
داروهای مختلف ضد قارچی واژن برای درمان عفونت مخمر در دسترس است. از آنجا که تشخیص عفونت های واژینوز باکتریال، تریکومونیازیس و عفونت مخمر بر اساس علائم بیماری دشوار است خانم ها می توانند برای تشخیص دقیق و درمان این عفونت به متخصص زنان مراجعه کنند تا برای آنها، پماد، قرص یا شیاف های ضد قارچی (بوتوکونازول ، میکونازول ، کلوتریمازول و تیوکونازول) تجویز کند.
درمان قطعی عفونت واژن
درمان عفونت واژن به علت ایجاد آن بستگی دارد.باید خاطر نشان کرد درمان بیماری های زنان باید تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان صورت گیرد و با توجه به نوع علائم، درمان مناسب صورت گیرد. خانم ها باید از مصرف خودسرانه دارو و خوددرمانی هنگام مواجهه با بیماری های زنان از جمله عفونت واژن خودداری کنند. از جمله درمان های مناسب برای درمان عفونت واژن عبارتند از :
رعایت بهداشت ناحیه تناسلی
تمیز و خشک کردن ناحیه تناسلی، به درمان عفونت ها نیز کمک می کند. می بایست از مصرف صابون های قوی یا معطر و محصولات موضعی غیرضروری (مانند اسپری های بهداشتی زنانه) خودداری شود.
مصرف داروها
اگر اقداماتی که در بالا ذکر شد علائم را تسکین ندهد، ممکن است به دارو نیاز باشد. این امر توسط پزش متخصص زنان تشخیص داده می شود. داروهایی که ممکن است پزشک تجویز کنند عبارتند از :
- قرص مترونیدازول به صورت کرم، ژل و قرص یا کرم و ژل کلیندامایسین برای درمان عفونت های باکتریایی
- قرص مترونیدازول یا تینیدازول برای تریکومونیازیس
- کرم یا شیاف های ضد قارچی برای عفونت های مخمری
- کرم یا قرص استروژن برای درمان خشکی واژن
سخن آخر
با توجه به حساسیت دستگاه تناسلی و اهمیت مراقبت های لازم از آن لازم است که هر خانمی هر ساله به منظور اطمینان از سلامت ناحیه تناسلی و واژن خود به یک متخصص زنان خوب در ساری مراجعه کند. از آنجایی که عفونت های واژن یکی از بیماری های بسیار شایع در بین اغلب خانم ها می باشد باید توجه ویژه ای به این مساله داشت و در صورت مشاهده هر یک از علائم از مصرف خودسرانه دارو جدا خودداری کرده و به پزشک متخصص خود اطمینان کنید.
